«Ασπίδα Πυριτίου» της Ταϊβάν
Το άβατο των εργοστασίων που παράγουν τσιπάκια και η «ασπίδα πυριτίου» της Ταϊβάν
Πριν από 45 χρόνια, ελάχιστοι έξω από τα όρια της Ταϊβάν είχαν ακούσει για το Σίντσου (Hsinchu), μια παραθαλάσσια περιοχή με το προσωνύμιo «πόλη των αέρηδων», εξαιτίας των ισχυρών ανέμων που την ταλαιπωρούν την εποχή των μουσώνων. Πλέον όμως, η κάποτε μικρή, ήσυχη πόλη έχει αποκτήσει παγκόσμια φήμη -κι αυτό εξαιτίας των εργοστασίων ημιαγωγών που φιλοξενεί. Στην καρδιά τους, όλα «παίζουν» στην κλίμακα του «nano», αφού τα τρανζίστορ στα τσιπάκια που παράγουν έχουν μέγεθος μικρότερο από έναν ιό ή ένα ερυθρό αιμοσφαίριο. H σημασία τους όμως εκφράζεται στην κλίμακα του «μάκρο»: όποιος κρατάει στα χέρια του ένα smartphone είναι πολύ πιθανό να έχει αγοράσει τεχνολογία που παρήχθη στο Σίντσου, ενώ οι χώρες που ελέγχουν την αγορά των ημιαγωγών διαθέτουν το προβάδισμα στον αγώνα δρόμου για την τεχνολογική υπεροχή. Tα μικροσκοπικά τσιπ ορίζουν πλέον τον ρυθμό της ανάπτυξης και της οικονομίας παγκοσμίως και η σημασία των εργοστασίων ημιαγωγών του Σίντσου -τα οποία ανήκουν μεταξύ άλλων στους τεχνολογικούς κολοσσούς TSMC και UMC- δεν περιορίζεται στη «σκακιέρα» της οικονομίας, αλλά επεκτείνεται στο πεδίο της γεωπολιτικής.
Περίπου δύο χρόνια έχουν περάσει από τότε που πυροδοτήθηκε ο λεγόμενος παγκόσμιος «πόλεμος των ημιαγωγών», με τις ΗΠΑ και την ΕΕ να επενδύουν δεκάδες δισεκατομμύρια για να προσελκύσουν περισσότερα fabs (εργοστάσια παραγωγής ημιαγωγών) στη Δύση και να ανακόψουν τον δρόμο της Κίνας προς την τεχνολογική υπεροχή. Κι ενώ κάποια απ' τα εργοστάσια της Ταϊβάν αποκτούν πλέον παραγωγικές εγκαταστάσεις και εκτός των συνόρων της, δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο η νησιωτική περιοχή της Ανατολικής Ασίας, που αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος από 11 χώρες και το Βατικανό, να απωλέσει τη λεγόμενη «ασπίδα του πυριτίου» (silicon shield) αν περισσότερα ταϊβανέζικα fabs μεταναστεύσουν. Το σκεπτικό είναι απλό: όσο η Ταϊβάν «κρατάει» την ευαίσθητη τεχνολογία για την παραγωγή των τσιπ εντός των συνόρων της, η διαπραγματευτική ισχύς της είναι μεγαλύτερη και στο γεωπολιτικό πεδίο. Κι αυτό διότι παράγει πάνω από το 90% των πιο προηγμένων τσιπ παγκοσμίως -των ημιαγωγών δηλαδή που κάνουν δυνατή την ανάπτυξη προηγμένης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και βρίσκονται στην καρδιά αεροσκαφών, υποβρυχίων, πυρηνικών όπλων και υπερηχητικών πυραύλων- αλλά και σημαντικότατο ποσοστό των λεγόμενων «θεμελιωδών τσιπ», εκείνων που καθιστούν δυνατές πολλές λειτουργίες των αυτοκινήτων, αλλά και κάθε ηλεκτρονικής συσκευής είτε αυτή είναι πλυντήριο ρούχων είτε βιομηχανικός εξοπλισμός.
Oι ημιαγωγοί θεωρούνται από πολλούς ως το νέο πανίσχυρο νόμισμα στον πλανήτη, η ονομαστική αξία του οποίου εκφράζεται σε υπολογιστική ισχύ. Eνδεικτικό είναι ότι το γεγονός ότι η Avril Haines, διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (2023), είχε διατυπώσει την εκτίμηση ότι αν η Κίνα εισέβαλε κάποτε στην Ταϊβάν και σταματούσε η παραγωγή της TSMC (του μεγαλύτερου παραγωγού προηγμένων ημιαγωγών του κόσμου), αυτό θα σήμαινε ετήσια απώλεια έως 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως από την παγκόσμια οικονομία (κατά τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή). Την ίδια στιγμή, κατά τον καθηγητή του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Τσεχίας, Patrik Budsky (Πάτρικ Μπάντσκι), που το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνάντησε στις εγκαταστάσεις του «Bakala Foundation» στην Πράγα, αν εκδηλωνόταν σοβαρή αναταραχή στο Στενό της Ταϊβάν, θα χρειάζονταν τουλάχιστον 10 χρόνια, προκειμένου η Ευρώπη να «συνέλθει» από το πρόβλημα που θα προέκυπτε στην εφοδιαστική αλυσίδα των ημιαγωγών.
Δεν είναι λοιπόν ν' απορεί κάποιος που τα εργοστάσια ημιαγωγών της Ταϊβάν μοιάζουν με απόρθητα φρούρια: ένας λόγος είναι η ευαίσθητη τεχνολογία που παράγουν, η οποία θα μπορούσε να βρεθεί σε «λάθος χέρια». Κι ένας άλλος η ίδια η διαδικασία της παραγωγής. Όταν τα μεγέθη του παραγόμενου προϊόντος κινούνται στην κλίμακα του «νάνο», ακόμα και ένας απειροελάχιστος κόκκος σκόνης στα ρούχα ενός επισκέπτη μπορεί να προκαλέσει τεράστια ζημία. Το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) συνάντησε στο Σίντσου τους Peter Tou (Πίτερ Του) και Jason Jeng (Τζέισον Τζενγκ), στελέχη της UMC, μιας εταιρείας ημιαγωγών με έσοδα 7,25 δισ. δολαρίων κατά το οικονομικό έτος 2023 και 20.000 εργαζόμενους. Η UMC ιδρύθηκε το 1980 από τον 77χρονο σήμερα Robert Tsaο, ο οποίος υποστηρίζει ξεκάθαρα την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, στηρίζοντας μεταξύ άλλων προγράμματα εκπαίδευσης άμυνας πολιτών, όπως η «Kuma Academy» και προκαλώντας με τη δράση του τη μήνιν της Κίνας.
Τι θα χρειαζόταν για να μπει κάποιος σε ένα εργοστάσιο ημιαγωγών;
«Τι θα χρειαζόταν για να μπω μέσα σε ένα εργοστάσιο της UMC;» είναι το πρώτο ερώτημα της Αλεξάνδρας Γούτα προς τους Πίτερ Του και Τζέισον Τζενγκ, που απαντούν αρχικά με ένα χαμόγελο, το οποίο μεταφράζεται εύκολα σε λέξεις: «πιθανότατα δεν θα μπεις». Το εσωτερικό ενός εργοστασίου ημιαγωγών είναι σχεδόν απρόσιτο για τα περισσότερα μεμονωμένα άτομα και ακριβοθώρητο ακόμα και για επιλεγμένες ομάδες επισκεπτών. Κατά τη διάρκεια ενός έτους, την πόρτα του εργοστασίου της UMC περνά το πολύ μια ολιγομελής ομάδα επισκεπτών. Οι επισκέπτες, εξηγούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ οι Του και Τζενγκ, θα πρέπει να φορούν τα λεγόμενα «bunny suits», στολές που καλύπτουν σώμα, κεφάλι και πρόσωπο. Δεν επιτρέπεται να φορούν καλλυντικά, μεταλλικά αντικείμενα ή άρωμα. Αν μπορούσαν να έχουν μαζί τους το κινητό τους, δεν θα μπορούσαν να αποτυπώσουν ούτε ένα πλάνο. «Ακόμα και όσοι εργαζόμαστε εδώ, έχουμε στα κινητά μας ένα λογισμικό, που κλειδώνει την κάμερα όσο βρισκόμαστε στο εργοστάσιο» αναφέρουν και για του λόγου το αληθές, μας δείχνουν τα κινητά τους: η κάμερά τους είναι μπλοκαρισμένη.
Τα εργοστάσια της UMC παράγουν 400.000 wafers (σ.σ. το «θεμέλιο» των ημιαγωγών) μηνιαίως και λειτουργούν 24 ώρες το 24ωρο και επτά ημέρες εβδομαδιαίως, καθώς ο ανταγωνισμός ...δεν περιμένει. Οι χώροι όπου παράγεται το προϊόν τους αποκαλούνται «cleanrooms», ήτοι «καθαρά δωμάτια» -κι υπάρχει λόγος γι' αυτό. Μέσα στους χώρους παραγωγής υπάρχει έλεγχος της θερμοκρασίας, της υγρασίας (50%-55%), της ροής του αέρα, του φωτός και των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Η UMC έχει υπό τη σκέπη της οκτώ εργοστάσια στην Ταϊβάν και τέσσερα εκτός (σε Σιγκαπούρη, Ιαπωνία και Κίνα), στα άδυτα των οποίων λειτουργούν ασταμάτητα οι μηχανές DUV (λιθογραφίας υπεριώδους ακτινοβολίας), φθηνότερες μεν από τις πιο προηγμένες ΕUV (ακραίας υπεριώδους ακτινοβολίας), αλλά και πάλι συγκρίσιμης τιμής με εκείνη ενός Boeing 737: καθεμία στοιχίζει περίπου 100 εκατ. δολ.
Τα ώριμα τσιπ (εξακολουθούν να) κινούν τον κόσμο
Τα τσιπ που παράγει η UMC συχνά δεν τραβούν την προσοχή, παρότι είναι πολύ σημαντικά: πρόκειται για τα λεγόμενα «ώριμα» ή «θεμελιώδη» τσιπ, που συχνά αφήνονται σε δεύτερη μοίρα στη δημόσια συζήτηση, καθώς το ενδιαφέρον παγκοσμίως είναι στραμμένο στους προηγμένους ημιαγωγούς, λόγω της σημασίας τους στην ανάπτυξη της ΤΝ. Τα ώριμα τσιπ, ωστόσο, εξακολουθούν ν' αποτελούν το 91% της παγκόσμιας ζήτησης (2024), αφήνοντας ποσοστό μικρότερο του 10% για τα προηγμένα (που χρησιμοποιούνται για την ΤΝ ή τη κβαντική πληροφορική), η αγορά των οποίων «τρέχει» βέβαια με ταχύ ρυθμό. «Η βιομηχανία των ώριμων τσιπ αντιμετωπίζει πολύ ισχυρό ανταγωνισμό από την Κίνα, η οποία έχει δώσει μεγάλες επιδοτήσεις στη βιομηχανία της για την παραγωγή τους» λέει ο Πίτερ Του και εξηγεί ότι βάσει στοιχείων της Trendforce για το 2023, η Κίνα ελέγχει το 31% της παραγωγής των ώριμων τσιπ, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει στο 47% έως το 2027. Γιατί είναι αυτό σημαντικό; Κατά τον Του, «κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές αμερικανικές ή ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες μάς ρώτησαν αν μπορούμε να τους δώσουμε τα τσιπ μας. (Χωρίς αυτά) δεν μπορούμε να πουλήσουμε τα νέα μας αυτοκίνητα, μας είπαν. 'Ισως σύντομα αυτές οι εταιρείες θα πρέπει να πάνε στην Κίνα για προμήθειες τσιπ. Επομένως, (ο χώρος των ώριμων τσιπ) δεν έχει μόνο εμπορική, αλλά και στρατηγική σημασία».
Μιλώντας σε Ευρωπαίους δημοσιογράφους, στο πλαίσιο reporting trip που διοργάνωσε στις αρχές Δεκεμβρίου το Bakala Foundation, σε συνεργασία με τη Sinopsis, ο Πίτερ Του προσθέτει ότι, για πολλές κινεζικές εταιρείες σήμερα, η επένδυση κεφαλαίων μπορεί να υπερβαίνει το 100% των ετήσιων εσόδων τους, κάτι που δεν έχει καμία οικονομική και επιχειρηματική λογική και αποδεικνύει ότι επιδοτούνται ...βαρέως από την κινεζική κυβέρνηση. «Δεν χρειάζεται να νοιάζονται για το αν θα χάσουν χρήματα ή την κερδοφορία τους, επειδή έχουν την υποστήριξη της κυβέρνησής τους» λέει και συμπληρώνει ότι, σε έναν βαθμό, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τον αθέμιτο αυτό ανταγωνισμό με το CHIPSAct, αλλά και με το τρίτο πακέτο περιοριστικών μέτρων για τις εξαγωγές υλικού και τεχνολογίας, που αφορά 140 κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας. Η UMC προσπαθεί από την πλευρά της ν' αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, μεταξύ άλλων ενισχύοντας την παγκόσμια επιχειρηματική παρουσία της: «Ανοίγουμε την τρίτη φάση του εργοστασίου μας στη Σιγκαπούρη στις αρχές του 2025 (...) 'Εχουμε επίσης μια συνεργασία με την "Intel" στην Αριζόνα. Έτσι, σε αρκετά χρόνια, θα είμαστε σε θέση να ξεκινήσουμε μαζική παραγωγή και στην Αριζόνα» λέει.
Πηγή: skai.gr